روانشناسی در معنی عام علم تحلیل رفتارهای انسانی است که خود شامل زیرشاخه‌ها و رویکردهای مختلف است. رویکرد روانکاوی به عنوان اولین رویکرد و سنگ بنای علم روان شناسی است و مجموعه‌ای از تئوری‌های روانشناختی و روش‌های درمانی است که منشا آن‌ها از کارهای زیگموند فروید نشات گرفته شده است. در این رویکرد فرض اصلی بر این نکته استوار است که همه افراد دارای افکار، احساسات، خاطرات و خواسته‌های ناخودآگاه هستند. البته امروزه رویکردهای زیادی در روانشناسی به کار گرفته می‌شود و در واقع روانکاو کسی است که از اصول کلاسیک فروید و یا پیروان او در درمان استفاده می‌کند. در ادامه این مقاله به بررسی روانکاوی، ساختار و تکنیک های آن می‌پردازد.

منبع :  روانکاوی برای چه کسانی مفید است

روانکاوی چیست و به چه کسی روانکاو می‌گویند؟

روانکاوی شیوه درمانی برگرفته از کارها و تحقیقات زیگموند فروید است که به عنوان نخستین رویکرد در علم روانشناسی شناخته می‌شود و روانکاو متخصص روانشناس و یا روانپزشکی است که رویکرد درمانی روانکاوی را برگزیده است و معتقد است که اختلالات و مشکلاتی که مراجع از آن‌ها رنج می‌برد، تنها پوسته بیماری هستند و دلیل اصلی را مربوط به ناخودآگاه فرد و تعارضات آن می‌داند. عمده تلاش روانکاوان، کاوش در گذشته بیمار و سعی در حل تعارضات آن‌هاست؛ چون معتقدند که هر کس نسبت یه ناخودآگاه خود، آگاهی ندارد. برای آشنایی بیشتر با ضمیر ناخودآگاه کلیک کنید.

تکنیک های مربوط به رویکرد روانکاوی

تفسیر

تفسیر به معنی برقرار کردن ارتباط کلامی روانکاو با بیمار و فرضیه ساختن در مورد ذهن ناخودآگاه بیمار است. اصولا در مواقعی که درمانگر تشخیص می‌دهد که تعارضات در ناخودآگاه ذهن بیمار منجر به اختلال در عملکرد ارتباطی بیمار در جلسه شده است؛ از تفسیر بهره می‌برد. به طور معمول تفسیر از مکانیسم‌های دفاعی ناکارآمد بیمار آغاز می‌شود.

تداعی آزاد

در این تکنیک روانکاو از مراجع می‌خواهد هرچیزی به ذهنش می‌آید بدون حذفیات و سانسور بیان کند، حتی اگر محتوای حرف‌ها نامربوط و نامرتبط باشد. روانکاو معتقد است روانکاوی باید مسیر مشخص خودش را طی کند و در نتیجه اجازه دهد صحبت‌های بیمار ادامه پیدا کند، روانکاو هیچ گونه جهت دهی انجام نخواهد داد و تنها برای تسریع در روند درمان، می‌تواند تعداد جلسات هفتگی را افزایش دهد. تداعی آزاد در رویکردهای جدیدتر روانکاوی برخلاف روانکاوی کلاسیک، استفاده چندانی ندارد و تنها در زمان‌های خاص استفاده می شود.

تحلیل خواب

در این تکنیک بیمار درباره خواب‌های خود صحبت کرده و روانکاو به خواب‌های مراجع معنایی شخصی می‌بخشد. بدیهی است که فرآیند معنادهی به خواب‌های مراجع، تنها در گرو شناخت دقیق از ذهن ناخودآگاه، تفکرات و ترس‌های مراجع است. برای آشنایی با برخی تحلیل و تعبیر خواب به روش روانشناسان کلیک کنید.

انتقال و انتقال متقابل

انتقال در رویکرد روانکاوی به این معناست که افراد مشکلات و تعارض‌های ذهن ناخوئآگاه خود در دنیای بیرون را در جلسه درمان تکرار می‌کنند و اگر این فرآیند برای درمانگر اتفاق بیفتد و وی نیز تعارضات خود در دنیای بیرون را در جلسه درمان دخیل کند انتقال متقابل اتفاق افتاده است و روانکاو با آگاهی نسبت به فرآیند انتقال متقابل باید از آن جلوگیری کرده تا در فرآیند درمان مشکلی ایجاد نکند. می توان گفت که روانکاو با تجزیه و تحلیل انتقال، می‌تواند در مراجع خود تغییر ایجاد کند.

خنثی بودن (نوترالیتی)

تمام تلاش درمانگر بر این است که با خنثی بودن در جلسه درمانی، افکار و عقاید خود را وارد نکرده و تنها به مراجع بازخورد رفتارهای خودش را بدهد. خنثی بودن به بینش عقلانی هیجانی بیمار کمک زیادی خواهد کرد و از تداخل تعارضات ناخودآگاه درمانگر و درمانجو جلوگیری خواهد کرد و به نوعی می‌توان گفت که انتقال متقابل را به کمترین حد ممکن می‌رساند.

ساختار ذهن در رویکرد روانکاوی

فروید ذهن را به سه سطح زیستی اید (نهاد)، ایگو (من) و سوپرایگو (فرامن) تقسیم کرد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

اید (نهاد)

پایین ترین سطح روان است که هیچ ارتباطی با واقعیت ندارد و تنها به ارضا غرایز نیازمند است، کاملا ناخودآگاه بوده و تلاش دارد تا به لذت‌هایش دست پیدا کند و توجهی به واقعیت نمی‌کند. اید از هر آنچه که باعث درد و رنج شود دوره می‌کند و به دنبال برآورده کردن غرایز و به دست آوردن لذت است. اید سرشار از انرژی است که هیچ نظام و اراده‌ای بر آن وجود ندارد.

ایگو (من یا خود)

این سطح در طول رشد شکل می‌گیرد و بر پایه واقعیت و منطق است و وظیفه مدیریت صحیح غرایز را برعهده دارد. ایگو برخلاف نهاد می‌تواند در ارتباط با واقعیتی اخلاقی یا غیر اخلاقی باشد. در واقع ایگو سطح هشیار و منطقی است که دائم باید پاسخی به درخواست‌های اید و سوپر ایگو بدهد.

سوپرایگو (فرامن یا فراخود)

این سطح آخرین سطحی است که شکل می‌گیرد و افراد را از دید اخلاقی تحت کنترل می‌گیرد. این سطح کاملا اخلاقی است و در خلال درونی کردن ارزش‌های جامعه و آموزه‌های والدین در فرد شکل می‌گیرد. سوپر ایگو به نوعی در حکم وجدان است و به عملکرد فرد در سطح اجتماعی کمک می‌کند.

هدف از روانکاوی | تعادل میان ساختارها

با قدرت گرفتن نهاد، لذت جویی در افراد اوج خواهد گرفت و واقعیت جایگاهی نخواهد داشت و شخصیت‌های بی بندوبار و ناپخته را شکل خواهد داد. هم چنین در نقطه مقابل قدرت یافتن بیش از حد فرامن، احساس گناه و شرم افراطی ایجاد خواهد کرد و در این میان رشد ایگو می تواند به مدیریت تنازعات و کشمکش‌های همیشگی نهاد و فرامن کمک کند و تعادل لازم در شخصیت فرد را ایجاد کند. به طور کل می‌توان گفت که بسیاری از مشکلات از عدم تعادل در این ساختارها به وجود خواهد آمد و وظیفه روانکاو بررسی این ساختارها و کمک به برقراری تعادل بین این سه سطح زیستی است.

برای دریافت مشاوره روانکاوی می‌توانید در هر زمان از روز به صورت مشاوره تلفنی و حضوری با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.