افسردگی سالمندان یکی از جدی‌ترین مشکلات برای سلامت روان آن‌هاست که متأسفانه توجه چندانی به آن نمی‌شود. بسیاری از افراد، افسردگی سالمندان و غم یا گوشه‌گیری آن‌ها را موضوعی طبیعی و به دلیل تغییرات زندگی یا مرگ عزیزان می‌دانند؛ این در حالی است که میان یک غم طبیعی و احساس افسردگی تفاوت بسیاری وجود دارد. با توجه به اینکه افسردگی سالمندان می‌تواند مشکلات بسیاری نظیر مشکلات شناختی یا حتی خودکشی را به همراه داشته باشد بهتر است نسبت به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشید و درصورتی‌که نشانه‌های افسردگی یا هر بیماری روحی دیگری را در خود یا والدین سالمندتان می‌بینید از یک روانشناس متخصص در این زمینه کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره افسردگی کلیک کنید.

منبع: افسردگی سالمندان

افسردگی سالمندان

بر اساس پژوهشی که در سال 2020 میلادی با هدف بررسی افسردگی سالمندان صورت گرفت، افسردگی شایع‌ترین بیماری روانی در میان سالمندان است. این پژوهش نشان داد در میان سالمندان افرادی که در شهرها زندگی می‌کنند، دایره ارتباطی کمتری دارند و همچنین افرادی که در سنین ابتدای سالمندی هستند با احتمال بیشتری به افسردگی مبتلا می‌شوند. اگرچه افسردگی در سالمندان نیز تا حد زیادی مشابه سنین پایین‌تر است بااین‌حال ممکن است برخی از نشانه‌های این اختلال در این گروه سنی متفاوت از دیگران باشد. برای مثال افسردگی سالمندان بیش از غم با نشانه‌هایی مثل بی‌میلی به برقراری ارتباط و گوشه‌نشینی یا میل به تنهایی و انزوا خود را نشان می‌دهد. همچنین پرخاشگری یا بروز اختلالات رفتاری و یا تغییر در توانایی‌های ذهنی ازجمله نشانه‌هایی هستند که افسردگی می‌تواند برای سالمندان ایجاد نماید.

متأسفانه اغلب مردم تغییر رفتار در سالمندی را موضوعی طبیعی می‌دانند که به دلیل تغییر شرایط زندگی ایجاد می‌شود. برای مثال آن‌ها کاهش سطح فعالیت سالمند را به بازنشستگی و یا ناتوانی‌های جسمی نسبت می‌دهند. این درحالیست که بسیاری از سالمندانی که به لحاظ روحی در شرایط سالم قرار دارند، علی‌رغم بازنشستگی به فعالیت خود ادامه می‌دهند. درنتیجه درصورتی‌که احساس می‌کنید رفتار عزیزتان نسبت به گذشته تفاوت‌های جدی پیدا کرده، بهتر است دراین‌باره از یک روانشناس کمک بگیرید و یا از او بخواهید راهکارهایی را برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری به شما آموزش دهد. 

پیامدهای افسردگی سالمندان

1- لذت نبردن از زندگی

لذت نبردن از زندگی را می‌توان اولین پیامد افسردگی سالمندان دانست. به خاطر داشته باشید افسردگی در سالمندان درست به‌اندازه سایر گروه‌های سنی و یا حتی بیش از آن‌ها برای فرد دردناک است و می‌بایست نسبت به آن توجه ویژه‌ای داشته باشید. سالمندان نیز درست مانند سایر افراد از حق زندگی باکیفیت برخوردار هستند و می‌بایست برای برطرف کردن هرگونه مانع در این زمینه اقدام کرد.

2- دشواری در توانایی‌های ذهنی

افسردگی می‌تواند مشکلاتی را در توانایی‌های ذهنی ایجاد نماید. برخی از این ناتوانی‌ها به‌صورت مستقیم و به دنبال افسردگی پیش می‌آید و برخی از آن‌ها نیز به‌عنوان پیامد غیرمستقیم ابتلا به افسردگی ایجاد می‌شوند. ناتوانی در حفظ تمرکز و بروز مشکل در توانایی قضاوت و تصمیم‌گیری، کند شدن سرعت فعالیت‌ها از مهم‌ترین نشانه‌های افسردگی هستند. علاوه بر این در بسیاری از سالمندان به دنبال افسردگی علائمی مشابه زوال عقل نیز دیده می‌شود که گاهی اوقات تمایز این دو اختلال را حتی برای متخصصین دشوار می‌کند. ناگهانی شروع شدن یکی از نشانه‌های ناتوانی‌های ذهنی است که به دنبال افسردگی ایجاد می‌شود و همین‌طور پس از اقدام برای درمان افسردگی نیز به‌تدریج بهبود پیدا می‌کنند.

افسردگی درعین‌حال باعث می‌شود دایره فعالیت فرد و میل وی به برقراری ارتباط با دیگران کاهش پیدا کند و همین‌طور توجه به سلامت جسمی نیز دچار اختلال شود. با توجه به اهمیت این مسائل در جلوگیری از ابتلا به آلزایمر یا هرگونه بیماری ذهنی دیگر بی‌توجهی به آن‌ها یکی دیگر از راه‌هایی است که باعث تأثیر افسردگی بر ناتوانی‌های ذهنی می‌شود.

3- بروز مشکلات جسمی

متخصصین معتقدند افسردگی ارتباط مستقیمی با ابتلا به بیماری‌های جسمی، کند شدن روند بهبودی یا حتی افزایش شدت بیماری دارد. به همین خاطر شاید بتوان بروز مشکلات جسمی ازجمله پایین آمدن سطح ایمنی بدن و یا ابتلا به سرطان را یکی از پیامدهای افسردگی در سالمندان دانست.

4- خودکشی

خودکشی به دلیل افسردگی یا اضطراب یکی از مشکلات جدی در سالمندی است. اهمیت این موضوع به قدری است که بر اساس آمارهای سالانه میزان خودکشی در سالمندان به‌مراتب بیشتر از جوانان یا سنین میان‌سالی است. به همین خاطر لازم است که به درمان این بیماری توجه کافی داشته باشید.

دلایل افسردگی در سالمندان

چه دلایلی باعث بروز افسردگی در سالمندان می‌شود؟ پاسخ به این سؤال با توجه به شرایط زندگی و باورهای هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. بااین‌حال برخی دلایل نقش بیشتری در ایجاد افسردگی سالمندان دارند. اگر در اطراف شما فرد سالمندی با یک یا چند مورد از این عوامل خطر را در زندگی تجربه می‌کند بهتر است برای پیشگیری از ابتلای وی به افسردگی یا جلوگیری از افزایش شدت آن از یک متخصص روانشناسی کمک بگیرید. برای آشنایی با علل افسردگی در سنین مختلف کلیک کنید.

+ نزدیک شدن به سال‌های پایانی عمر

یک واقعیت غیرقابل‌انکار این است که سالمندی آخرین دوره از زندگی هر فرد است و این موضوع گاهی اضطراب و ناراحتی بسیاری برای فرد به همراه خواهد داشت. آن‌ها از یک‌سو متوجه اشتباهات زندگی خود شده و فرصتی برای جبران آن‌ها نمی‌بینند و از سوی دیگر نزدیک شدن به مرگ را تجربه می‌کنند که این مسائل می‌تواند تا حد زیادی شرایط روحی آن‌ها را دچار بحران نماید.

+ کاهش سطح فعالیت و بازنشستگی

بازنشستگی و فعالیت کمتر در محیط اجتماعی یکی از موضوعاتی است که در اکثر موارد همراه با سالمندی اتفاق خواهد افتاد. با توجه به اینکه این موضوع قدرت کنترل و اثرگذاری فرد بر محیط اطراف‌اش را کاهش می‌دهد احتمال بروز افسردگی در سالمندان را نیز بالا می‌برد. آن‌ها معمولاً خود را به‌صورت افرادی ازکارافتاده یا ناتوان باور می‌کنند و این موضوع می‌تواند باعث احساس افسردگی در فرد شود.

+ افسردگی سالمندان ناشی از مشکلات مربوط به سلامت

بیماری‌های سنین سالمندی یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار در بروز افسردگی هستند. بیماری‌ها از طرفی توانایی فعالیت و لذت بردن فرد از زندگی را کاهش می‌دهند و از سوی دیگر ترس از مرگ را در وی افزایش می‌دهند. مشکلات اقتصادی، وابستگی به دیگران یا سایر مشکلاتی که به دنبال بیماری برای فرد ایجاد می‌شود نیز می‌تواند در بروز افسردگی نقش داشته باشد.

+ وابستگی به دیگران

بسیاری از سالمندان به دلایلی مانند از دست دادن همسر و تنهایی، مشکلات مربوط به سلامت یا ناتوانی‌های اقتصادی به همراه فرزندان خود زندگی می‌کنند. این موضوع می‌تواند تبدیل به دلیلی برای افسردگی سالمندان شود. از دست دادن استقلال عمل برای تصمیم‌گیری و یا احساس سربار دیگران بودن ازجمله موضوعاتی است که فرد را نسبت به افسردگی آسیب‌پذیر می‌کند.

+ احساس تنهایی

سالمندی بازه سنی است که هر یک از فرزندان زندگی مستقلی تشکیل داده و مشغله‌های خود را دارند. درعین‌حال ممکن است همسر، والدین، خواهر و برادر یا دوستان خود را نیز از دست داده باشد و این مسائل همگی می‌تواند باعث احساس تنهایی در وی شود. توجه داشته باشید که تنهایی در کنار بعد فیزیکی می‌تواند به‌صورت تنهایی روانی نیز اتفاق بیفتد. این موضوع به این معناست که فرد علی‌رغم حضور اطرافیان احساس می‌کند کسی متوجه احساسات و نیازهای وی نیست و این می‌تواند باعث افسردگی شود. به همین خاطر بهتر است سعی کنید با کمک گرفتن از روانشناسان یا بالا بردن دایره مطالعاتی خود، از نیازهای روحی سالمندان آگاهی پیدا کنید.

افسردگی سالمندان | پیشگیری

سبک زندگی سالم

داشتن الگوی خواب و تغذیه مناسب و همین‌طور برنامه‌ریزی برای ورزش منظم ازجمله موضوعاتی هستند که می‌تواند تا حد زیادی به شما برای مقابله با افسردگی کمک کند. درنتیجه سعی کنید تا جای ممکن شرایط زندگی خود را روی اصول و برنامه پیش ببرید.

ارتباط با دوستان

به‌طورکلی ارتباط با دیگران و احساس تعلق‌خاطر از مهم‌ترین موضوعاتی است که شما را در مقابل افسردگی ایمن می‌کند. بهتر است در ارتباطات خود علاوه بر اینکه سعی می‌کنید زمانی را با فرزندان و خانواده‌تان بگذرانید، اوقاتی را نیز به برقراری رابطه با افرادی در گروه سنی خود اختصاص دهید. این افراد به دلیل شرایط مشابهی که با شما دارند احساس درک شدن و همدلی بیشتری را به شما منتقل خواهند کرد و علاوه بر این به شما برای حفظ احساس استقلال کمک می‌کند.

تغییر در باورها

باورهای اشتباه بسیاری در رسیدن به سنین سالمندی وجود دارد که پذیرش آن‌ها می‌تواند شما را به سمت افسردگی سوق دهد. باورهایی مثل ناتوانی یا ازکارافتادگی، در انتظار مرگ بودن و یا ناآگاهی از مسائل روز جهان ازجمله این افکار هستند. به میزانی که شما این افکار اشتباه را باور کرده و هماهنگ با آن‌ها رفتار کنید خود را در مقابل افسردگی آسیب‌پذیر می‌کنید. درنتیجه سعی کنید تا با تغییر افکار و باورهای ذهنیتان به سالمندی به‌عنوان یک پدیده منفی و ناخوشایند نگاه نکنید.

حفظ فعالیت

سعی کنید تا جای ممکن فعالیت خود در محیط اجتماعی را حفظ کنید. با توجه به شرایط جسمی و موقعیت زندگی‌تان این فعالیت‌ها می‌تواند موضوعات متفاوتی نظیر انتخاب شغل، فعالیت در خیریه‌ها، کمک کردن به فرزندان یا هر موضوع دیگری را در بربگیرد. به این موضوع توجه داشته باشید که فعالیت علاوه بر دور کردن افکار منفی و مزاحم، موجب ایجاد تصویر سودمند بودن در ذهن‌تان برای پیشگیری از افسردگی خواهد شد.

برای درک بهتر و استفاده از راهکارهای مناسب حتما درباره روانشناسی سالمندی بخوانید.

کمک گرفتن از مشاورین برای افسردگی سالمندان

شما در سنین سالمندی به همان میزان که نیاز دارید تا سلامت جسمی خود را موردبررسی قرار دهید می‌بایست به شرایط روحی خود نیز توجه داشته باشید. تغییرات جدی که به دنبال افزایش سن در زندگی هر فرد ایجاد می‌شود نیاز به کمک گرفتن از متخصصین را افزایش می‌دهد. به همین خاطر بهتر است برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های روحی و یا آموزش راهکارهایی برای حفظ توانایی‌های ذهنی خود از یک روانشناس کمک بگیرید.

افسردگی سالمندان | درمان

افسردگی اختلالی نیست که به‌خودی‌خود بهبود پیدا کند و بی‌توجهی به درمان آن علاوه بر اینکه باعث مزمن شدن یا افزایش شدت آن می‌شود به‌تدریج در تمامی جنبه‌های زندگی فرد نفوذ کرده و او را دچار مشکل می‌کند. به همین خاطر در شرایطی که متوجه نشانه‌های افسردگی سالمندان می‌شوید بهتر است در اولین فرصت از یک متخصص روانشناسی برای درمان کمک بگیرید. برای آشنایی با انواع روش‌های درمان افسردگی کلیک کنید. از مهم‌ترین اقداماتی که روانشناسان برای درمان افسردگی انجام می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

از بین بردن افسردگی سامندان با تغییر در افکار منفی

در نخستین قدم روانشناسان به بیمار کمک می‌کنند باورهای اشتباه و منفی که باعث ایجاد یا تداوم افسردگی می‌شوند را شناسایی کنند. تصور اینکه فرد به حد کافی دوست‌داشتنی نیست، نزدیک بودن مرگ و به‌خصوص ناتوانی ازجمله موضوعاتی هستند که باعث ایجاد احساسات منفی در سالمندان می‌شوند. در طی جلسات درمانی روانشناس به بیمار کمک خواهد کرد تا این افکار را شناسایی کرده و با تصورات مثبت‌تری جایگزین نماید.

آموزش‌های رفتاری مناسب

یکی از مشکلاتی که می‌تواند باعث افسردگی سالمندان باشد این است که آن‌ها در برخی رفتارها ضعیف هستند. روانشناسان از طریق ایجاد تکالیف هفتگی به فرد کمک می‌کنند تا این رفتارها را آموزش دیده و به کار ببندد. برای مثال ممکن است از وی بخواهند برای مبارزه با تصور ناتوانی فعالیت‌هایی را برای خود در نظر گرفته و آن‌ها را انجام دهد. همچنین برخی سالمندان نیاز دارند تا آموزش‌هایی را در ارتباط با نحوه بیان نیازها و خواسته‌هایشان به دیگران آموزش ببینند.

درمان‌های هیجانی

احساسات منفی نظیر ترس از مرگ یا غم از دست دادن عزیزان ازجمله موضوعاتی است که مشکلات بسیاری را برای سالمندان ایجاد خواهد کرد. روانشناسان با استفاده از تکنیک‌های درمان هیجانی به فرد کمک می‌کنند تا احساسات منفی خود را تخلیه کند و همین‌طور راهکارهایی را برای مدیریت احساسات به وی آموزش می‌دهند.

خانواده‌درمانی افسردگی سالمندان

علاوه بر سالمندان اطرافیان آن‌ها هم می‌بایست نکاتی را در مورد ارتباط با سالمندان و بیماری‌های روحی شایع این دوره آموزش ببینند. به همین خاطر در طی درمان افسردگی سالمندان برخی جلسات نیز با حضور خانواده فرد صورت خواهد گرفت.

استفاده از داروها

درصورتی‌که روانشناس احساس کند شدت بیماری به حدی است که بهتر است از داروهای ضدافسردگی استفاده شود با ارجاع بیمار به متخصص اقدامات لازم را در این زمینه انجام خواهد داد.

برای دریافت مشاوره در زمینه افسردگی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول