اختلالات خلقی همانطور که از اسمشان پیداست، خلق و خو را مورد هدف بیماری قرار می‌دهند و مشکلات و پیامدهایی را در تمام جنبه‌های زندگی برای فرد به دنبال دارند. خلق را می‌توان وضعیتی هیجانی دانست که البته نسبت به هیجانات ثبات بیشتری دارد و در طول زمان کمتر با بروز رویدادها و اتفاقات دچار تغییر می‌شود. خلق شما تعیین کننده‌ی دیدگاهتان نسبت به مسائل است و بر ارزیابی شما نسبت به محیط اطرافتان تأثیر می‌گذارد. در صورتی که خلق دچار نوسان و مشکل شود، اختلالات خلقی و به دنبال آن‌ها اختلال در زندگی روزمره بروز پیدا می‌کنند.

منبع: اختلالات خلقی

اختلالات خلقی

اختلالات خلقی دسته‌ای از اختلالات اعصاب و روان هستند که مشخصه‌ی اصلی آن‌ها بالارفتن یا پایین آمدن خلق است. انسان سالم در طول زندگی ممکن است طیفی از خلق بالا، خلق پایین یا طبیعی را تجربه کند اما توانایی کنترل و مدیریت آن‌ها را دارد. در مقابل افرادی که به یکی از اختلالات خلقی مبتلا هستند، هیچ کنترلی بر احساسات و هیجانات خود ندارند و به طور غیر ارادی دچار نوسان می‌شوند؛ این افراد همچنین ممکن است یکی از خلق‌های بالا یا پایین را در مدت زمان طولانی تجربه کنند. اختلالات خلقی توانایی‌های شناختی فرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند. مثلا اختلال دو قطبی سبب کاهش قدرت تمرکز و حافظه‌ی فرد مبتلا می‌شود. اختلال در تکلم، میل جنسی، عملکرد شغلی، تحصیلی و روابط بین فردی از دیگر پیامدهای ابتلا به اختلالات خلقی هستند.

انواع اختلالات خلقی

اختلالات خلقی به طور کلی دو دسته‌ی اختلالات افسردگی و اختلالات دوقطبی را در بر می‌گیرند که هر یک دارای انواع گوناگونی هستند. در ادامه به شرح هر یک از این اختلالات پرداخته‌ایم.

1. اختلالات افسردگی

افسردگی انواع گوناگونی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به افسردگی اساسی و افسرده خویی اشاره کرد (برای آشنایی با انواع افسردگی کلیک کنید). مهم‌ترین نشانه‌ی تشخیصی افسردگی تجربه‌ی خلق پایین برای مدت طولانی و بی‌علاقگی نسبت به همه چیز است. فرد مبتلا به افسردگی در طول روز به صورت همواری غمگین است و نسبت به چیزهایی که در گذشته برایش لذت‌بخش بوده‌اند، احساسی خنثی و بی‌علاقگی دارد. تغییرات خواب، بی‌اشتهایی یا پرخوری، کاهش میل جنسی، بروز افکار مربوط به خودکشی، داشتن احساس گناه و… از علائم عمده‌ی این اختلال به شمار می‌رود. افسردگی بر اساس طول مدت، شدت و نشانه‌ها انواع گوناگونی دارد. برای کسب اطلاع بیشتر درباره علائم افسردگی کلیک کنید.

2. اختلالات دوقطبی

اختلالات دوقطبی علاوه بر نشانه‌های افسردگی دوره‌هایی از شیدایی یا مانیا را نیز برای فرد به دنبال دارند. مانیا باعث می‌شود فرد حالتی شدید از خلق بالا را تجربه کند که با شاد بودن معمولی تفاوت دارد. فردی که دوره‌های مانیا را تجربه می‌کند، بسیار پرانرژی و پر حرف می‌شود، نیاز بسیار کمی به خواب دارد و مدام برای آینده برنامه‌های بزرگ می‌چیند. بیمار در دوره‌های مانیا ممکن است آسیب‌ها و ضررهای جبران ناپذیری به خود یا دیگران وارد کند. اختلال دوقطبی خود به چهار نوع تقسیم بندی می‌شود:

دوقطبی نوع یک: در اولین نوع دوقطبی، یک دوره مانیا به همراه افسردگی اساسی بروز پیدا می‌کند و حداقل به مدت یک هفته ادامه می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با نشانه های اختلال دوقطبی نوع یک کلیک کنید.

دوقطبی نوع دو: نوع دوم دوقطبی با حالت ضعیف‌تری از مانیا که به آن هیپومانیا می‌گویند، به همراه دوره‌ای از افسردگی اساسی مشخص می‌شود. علائم حداقل برای مدت چهار روز بروز پیدا می‌کنند. برای اشنایی بیشتر با اختلال دوقطبی نوع دو کلیک کنید.

نوع پیشرونده: در نوع پیشرونده‌ی دو قطبی، فرد مبتلا در طول روز بیش از چهار بار تغییرات خلقی را تجربه می‌کند. این نوع اختلال ممکن است با نوع اول و دوم دوقطبی همراه باشد.

سیکلوتایمی یا خلق ادواری: این نوع دوقطبی در واقع شکل خفیف‌تری از نوع دوم است و علائم حداقل تا دو سال تداوم دارند. دوره‌هایی از هایپومانیک و افسردگی اساسی در این نوع دوقطبی بروز پیدا می‌کنند.

علل ابتلا به اختلالات خلقی

علل ابتلا به اختلالات خلقی مجموعه‌ای از عوامل زیستی، ژنتیکی، اجتماعی و شخصیتی را در بر می‌گیرد. ممکن است این عوامل به صورت ترکیبی و با هم منجر به بروز اختلال در فرد باشند. در ادامه به شرح هر یک پرداخته‌ایم.

عوامل زیستی: عامل زیستی که منجر به بروز علائم اختلال خلقی می‌شود، دو ناقل عصبی به نام‌های سروتونین و نوراپی نفرین هستند که با کم و زیاد شدنشان، خلق دچار تغییرات می‌شود. کاهش فعالیت دوپامین منجر به بروز افسردگی و افزایش آن باعث مانیا می‌شود.

ژنتیک: این عامل تأثیر بسیار زیادی بر بروز افسردگی و مانیا دارد. در اکثر مواقع امکان انتقال افسردگی مادر و پدر به فرزندانشان وجود دارد.

عوامل روانی اجتماعی: استرس‌های محیطی ریسک ابتلا به اختلالات خلقی را به میزان زیادی افزایش می‌دهد؛ برای مثال تجاوز در کودکی یا از دست دادن پدر و مادر در سنین پایین با ابتلا به افسردگی ارتباط زیادی دارد.

علائم اختلالات خلقی

علائم و نشانه های مربوط به اختلالات خلقی با توجه به نوع آن دارای تفاوت‌هایی است به همین دلیل علائم را در دو بخش شرح داده ایم.

نشانه های اختلالات خلقی پایین

نداشتن انگیزه و انرژی کافی

احساس غمگینی و ناراحتی

نداشتن هدف برای انجام کاری

کمبود اعتماد به نفس و فقدان احساس ارزشمندی

کاهش اشتها و تمایل زیاد به خواب

کاهش وزن زیاد

افکار آزاردهنده و ناتوانی در سر و سامان دادن افکار

کاهش تمرکز و فقدان انرژی برای اتمام کارها

علائم خلقی بالا

نیاز زیاد به حرکت و انجام کاری

شتاب زدگی در گفتار و رفتار

کاهش میزان نیاز به خواب

افزایش اشتها

پرحرفی و انرژی بیش از حد برای انجام کارها

هیجان زیاد نشان دادن به مسائل سطحی

رفتارهای خطرناک و پر ریسک

تشخیص اختلالات خلقی

تقریبا همه در طول زندگی خود بارها تغییرات خلقی را تجربه می‌کنند اما میزان و شدت این تغییرات در تشخیص اختلالات خلقی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای تشخیص اختلالات خلقی در فرد، متخصص روانشناس با استفاده از مصاحبه بالینی، میزان و شدت تغییرات خلقی را مورد بررسی قرار می‌دهد. لازم به ذکر است که تغییرات خلقی تا حدی طبیعی هستند و جای نگرانی وجود ندارد؛ به خصوص خانم‌ها در دوره‌های قاعدگی این تغییرات را به میزان بیشتری تجربه می‌کنند که به آن سندروم پیش از قاعدگی می‌گویند.

با این حال در صورتی که احساس می‌کنید تغییرات خلقی در شما آنقدر زیاد است که جنبه‌های مختلف زندگی مانند شغل، تحصیل و روابطتان با دیگران را تحت تأثیر قرار داده و فعالیت‌هایتان را مختل کرده، از مشاور روانشناس راهنمایی بگیرید. مشاور اول شما را از وجود یا نبود اختلال آگاه کرده و سپس بهترین راهکارها را در اختیارتان قرار می‌دهد.

درمان اختلالات خلقی

خوشبختانه با پیشرفت روز افزون علم روانشناسی و روان‌پزشکی، درمان‌های متنوع و مؤثری برای انواع اختلالات اعصاب و روان پدید آمده که در ادامه مؤثرترین آن‌ها در درمان اختلالات خلقی را شرح داده‌ایم.

1. داروها در درمان اختلالات خلقی

داروهای تثبیت کننده خلق از جمله لیتیوم کربنات یا داروهای ضد افسردگی مانند ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای جهت درمان اختلالات خلقی توسط روانپزشک تجویز می‌شوند. داروها به بهبود و یا کاهش علائم افسردگی و مانیا می‌انجامند و لازم است حتما تحت نظر پزشک مصرف شوند. داروهای اعصاب و روان اغلب خاصیت اعتیادآوری دارند و فرد را به لحاظ جسمی و روانی به خود وابسته می‌کنند. به همین دلیل هرگز بدون نظر پزشک دوز داروها را زیاد نکنید. داروها اغلب عوارضی را نیز برای فرد به دنبال دارند.

2. درمان‌های روانشناختی

درمان‌های روانشناختی در کنار مصرف داروها بیشترین تأثیر را بر بهبود و رفع علائم اختلالات خلقی می‌گذارند. این درمان‌ها شامل مواردی همچون رفتار درمانی، درمان شناختی رفتاری افسردگی، روانکاوی، خانواده درمانی و… می‌شوند که همگی طی جلسات درمانی و زیر نظر مشاور متخصص صورت می‌گیرند. درمان شناختی رفتاری نسبت به دارو درمانی مزیت دارد چرا که عوارض داروها را ندارد و برخلاف آن‌ها کوتاه اثر نیستند.

روش‌های روانشناختی با توجه به نوع و شدت بیماری فرد، در نظر گرفته می‌شوند. هدف درمان گاه به حل تعارض‌های درونی و گاه به رفع تحریف‌های شناختی مربوط می‌شود که خوشبختانه در روان درمانی هر دوی آن‌ها دست‌یافتنی هستند. برای کسب اطلاع در زمینه مشاوره افسردگی کلیک کنید.

3. درمان های مکمل

روش‌هایی همچون تحریک عصب واگ، نوردرمانی و یا الکتروشوک درمانی از جمله روش‌های درمانی مکمل به شمار می‌روند. الکتروشوک درمانی اغلب برای بیمارانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که وضعیت آن‌ها بسیار وخیم بوده، احتمال خودکشی در آن‌ها بالاست و یا به درمان‌های دیگر پاسخ مثبت نشان نداده‌اند؛ این روش بسیار کم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تغییر در سبک زندگی، انجام ورزش روزانه، استفاده از روش‌های آرام‌سازی مانند یوگا و مراقبه و… روش‌هایی هستند که می‌توانند در کنار دارو درمانی و درمان‌های روانشناختی مؤثر واقع شوند و فرد را هر چه سریع‌تر به سمت زندگی بدون اختلال و تنش هدایت کنند. برای کسب اطلاع در زمینه درمان افسردگی کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات خلقی می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول

چرا افراد به اختلالات خلقی مبتلا می‌شوند؟

عوامل زیستی، سابقه‌ی خانوادگی اختلال، شرایط محیطی استرس‌زا و پرتنش و تجربه‌ی اتفاقات ناگوار به خصوص در دوران کودکی، فرد را مستعد ابتلا به انواع اختلالات خلقی می‌کنند. گاه یک یا چند عامل به صورت ترکیبی در بروز اختلال نقش دارند.

داروهای اختلالات خلقی کدام‌اند؟

جهت درمان اختلالات خلقی از انواع داروهای تثبیت کننده خلق مانند لیتیوم کربنات یا داروهای ضد افسردگی مانند ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای استفاده می‌شود.

برای عضویت در اینستاگرام (ذهن نو) کلیک کنید

آخرین تحقیقات علمی روانشناسی

ورود به صفحه

سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید

تماس با برترین مشاوران از طریق تلفن ثابت در سراسر کشور از 8 صبح الی 12 شب حتی ایام تعطیل

سراسر کشور :9099070354

جهت مشاوره تلفنی با موبایل و رزرو وقت حضوری

شماره تماس با موبایل : 02191002360

منبع: اختلالات خلقی