تربیت فرزند نه تنها بر سلامت دوران کودکی بلکه در مسیر زندگی فرزندتان نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند. آیا بایدها و نبایدهای تربیت فرزند را می‌دانید؟ تمامی والدین درصدد اتخاذ روش تربیت درستی با کودک‌شان هستند؛ ولی یا اطلاعات کافی در این زمینه ندارند و یا از رفتارهای اشتباهی پیروی می‌کنند. اساسی‌ترین چالش و مشکل والدین در چگونگی تنبیه و تشویق کودکان‌شان است تا بدین وسیله رفتارهای مناسبی در او شکل گیرد. در ادامه به نکاتی پرداخته‌ایم که معمولا والدین در ارتباط با فرزندشان باید بدانند و یا از آن پرهیز کنند.

منبع: تربیت فرزند | نکاتی که هر پدر و مادری برای تربیت فرزند باید بدانند

تربیت فرزند

تربیت فرزند از اهمیت بالایی برخوردار است. این فرایند معمولا مطابق با قوانین جامعه انجام می‌شود. تربیت فرزند اگر صحیح باشد باعث افزایش اعتماد به نفس، یادگیری، روابط سالم و … می‌شود. تمامی رشد کودک در تربیت آن خلاصه می‌شود. نحوه تربیت والدین، راه درس را برای پیشرفت به کودک نشان می‌دهد.

سبک های تربیت فرزند در هر خانواده ای با توجه به فرهنگ، آداب، رسوم و نحوه تربیت خود متفاوت است. این سبک ها شامل باور، نگرش و ارزش های والدین می‌شود. شیوه تربیت فرزندان بر ثبات عاطفی، توانایی تحصیلی، مهارت های اجتماعی، کشف استعداد ها و … نقش دارد.

بایدها و نبایدهای تربیت فرزند توسط والدین

تربیت فرزند به دو دسته صحیح و نادرست تقسیم بندی می‌شود. زمانی که والدین برای تربیت فرزند اقدام می‌کنند، باید رفتار درست و نادرست را تشخیص دهند. در این بخش مقاله راجع به باید ها و نباید های تربیت فرزند توسط والدین توضیح داده ایم.

???? اجرای صحیح روش‌های تشویق و تنبیه

یکی از روش های تربیت فرزند، تشویق و تنبیه مناسب است. بهترین زمان برای تشویق کودکتان زمانی است که او رفتار مناسب و خوبی از خود نشان می‌دهد. پس همین که رفتار خوبی از او دیدید، او را تشویق کنید که به انجام رفتارهای خویش ادامه دهد. تشویق می‌تواند مادی یا غیرمادی و غیرکلامی مثل لبخند زدن به او باشد، یا کلامی باشد؛ مثلا بگویید آفرین دخترم یا آفرین پسرم.

نکته قبل از این که فرزندتان رفتار مناسبی انجام دهد، به او قول پاداش ندهید. مثلا به او نگویید اگر اسباب بازی هایت را جمع کنی تو را به پارک خواهم برد چون به او یاد می‌دهید که جمع کردن اسباب بازی‌هایش که وظیفه‌ اوست را برای گرفتن جایزه انجام بدهد.

???? نکاتی در مورد پاداش دادن و تشویق کودک

✅ در تربیت فرزند، بهتر است گاهی به طور غیرمستقیم تشویق کنید. مثلا به جای این که مستقیم به او بگویید، به پدرش بگویید که امروز فرزندت در کارهای خانه به من کمک کرد یا امروز اتاق تو را مرتب کرده است‌. ناخودآگاه فرزندتان با شنیدن این جملات تشویق می‌شود که فردا هم دوباره همان کار را انجام دهد.

✅ تربیت فرزند در رفتارهای نامطلوب، وقتی می‌بینید کودک‌تان رفتارهای مطلوب زیادی انجام می‌دهد و در این زمینه پیشرفت نموده است، فاصله پاداش دهی را طولانی نمایید. مثلا اگر هرروز به او پاداش می‌دادید، از این پس هفته‌ای یک بار پاداش دهید. این کار سبب می‌شود که کودک هم برای رسیدن به چیزی که می‌خواهد صبور باشد و هم با طولانی‌تر کردن پاداش‌ها و کم‌کم قطع نمودن پاداش‌ها، رفتار در او نهادینه شود و انجام دادن و نشان دادن رفتار خوب تبدیل به یک عادت گردد.

???? برای تربیت فرزند از بازی و فعالیت‌های مورد علاقه‌اش استفاده کنید

یکی از روش های تربیت فرزند، استفاده از ابزار مورد علاقه اش است. مثلا وقتی می‌بینید کودک‌تان با مدادرنگی دیوار را خط خطی می‌کند، دفتر نقاشی‌اش را ببرید و کنارش بنشینید و بگویید بیا با هم روی دفتر نقاشی بکشیم. به مرور زمان او یاد خواهد گرفت که دیوار جای نقاشی نیست و باید روی دفترش نقاشی کند.

???? روی حرف‌تان بمانید

از آنجایی که کودکان رفتار پدر و مادر را انعکاس می‌دهد، برای تربیت فرزند باید روی حرف خود بمانید. وقتی کودک‌تان رفتار اشتباهی انجام می‌دهد و شما در آن لحظه حرفی به او می‌زنید، باید روی حرف‌تان بمانید حتی اگر کودک‌تان گریه کرد.

مثلا وقتی می‌خواهد لواشک بخورد و شما به او می‌گویید تا وقتی که غذا نخورد حق ندارد از لواشک بخورد، برای تربیت فرزند روی حرف‌تان بمانید. در این جا پدر و مادر باید هم نظر باشند و هر کدام نظر مخالف دیگری را بیان نکنند چون در آن صورت کودک لجبازتر شده و یاد می‌گیرد که حرفش را با گریه و فریاد اجرا کند و به خواسته‌اش برسد چون در خانه قانونی وجود ندارد.

???? تربیت فرزند با آموزش کلامی و عملی

بعضی از کارها به صورت کلامی در بچه تاثیر ندارد و برای تربیت فرزند باید عملا آن رفتارها را در عمل والدینش ببیند تا به خوبی رفتار پی ببرد و خودش انجام دهد. مثلا وقتی که کودک‌تان صبحانه نمی‌خورد کنار او بنشینید و با اشتها صبحانه را بخورید تا کودک‌تان نیز به اشتها آمده و صبحانه بخورد.

???? نقش مادر در تربیت فرزند

به نقش مادر در تربیت فرزند توجه نمایید، نقش مادر در تربیت کودک مهم‌تر است. چون در سال‌های اول زندگی کودک وابستگی بیشتری به مادر دارد. چراکه مادر وظیفه شیر دادن به کودکش را دارد و بسیاری از کارهای دیگر نیز بر عهده مادر است. کودک در سال‌های اول زندگی تمامی رفتارهای والدینش را به صورت اکتسابی از آن‌ها یاد می‌گیرد و به همین دلیل والدین باید مراقب رفتارهای‌شان باشد.

???? محور اصلی تربیت را مشخص کنید

بهتر است کودک را در خانه به صورت مشترک تربیت نکنید چون معمولا بین والدین بحث پیش می‌آید و هرکدام می‌خواهند تربیت فرزند را طبق خواسته خود انجام دهند که در نظر دیگری آن رفتار اشتباه است. در نتیجه بهتر است یکی از والدین، نقش اصلی در تربیت کودک را بر عهده بگیرد و دیگری او را همراهی کند.

???? انرژی مثبت دهید

جهت تربیت فرزند، باید به آنها انرژی مثبت بدهید. از دادن انرژی منفی به کودکان خودداری کنند و انرژی مثبت به کودک بدهید. کودکان هنوز خیلی از چیزهای دنیا را ندیده‌اند و احساسات زیادی را تجربه نکرده‌اند. آن‌ها بسیاری از هیجانات‌شان را برای اولین بار با شما تجربه می‌کنند، پس انرژی که به او منتقل می‌شود تاثیر زیادی در دیدگاه او نسبت به دنیا دارد.

???? حس مالکیت و مراقبت را بیاموزید

مفهوم مالکیت را برای تربیت فرزند یاد دهید و بگویید افراد مالکیت وسایل و دارایی‌های خودشان را دارند. وقتی وارد مغازه‌ای می‌شوید به او یاد دهید که نباید بدون اجازه صاحب مغازه وسایل او را بردارد و باید پول آن را بپردازد یا بگویید نباید اسباب بازی‌های دوستش را یواشکی بردارد چون مال او نیست. با این کار به او یاد خواهید داد که هر کس یک لوازم و وسایل شخصی دارد که نمی‌توانیم بدون اجازه آن‌ها، صاحب وسایلش شویم.

???? او را بازخواست نکنید

برای تربیت فرزند، والدین نباید به گونه‌ای با کودکشان برخورد کنند که کودک فکر کند بازخواست می‌شود و برای این که والدین او را دعوا نکنند، دروغ بگوید.

???? تربیت فرزند با یاددهی نحوه دخل و خرج

راه‌های خرج پول و پس انداز را برای تربیت فرزند به او یاد دهید. مثلا به او مقداری پول دهید و بگویید برو نان بخر. پس از این که مابقی پول را به شما داد به او بگویید بقیه را در قلکش بیندازد و اخر ماه برای خودش اسباب بازی بخرد. در صورتی که در ارتباط با فرزندتان با مشکلات متعددی رو به رو هستید، حتما مشاوره کودک دریافت نمایید.

???? تربیت فرزند را به طور منظم پیش ببرید

یکی از روش های تربیت فرزند، برنامه منظم است. برای کودک برنامه روزانه داشته باشید که هر روز اجرا کنید. ثبات نقش مهمی در تربیت فرزندان دارد. برای این روش راهکاری را مناسب با وضع خود و خانواده در نظر بگیرید.

???? فعالیت روزانه داشته باشید

برای تربیت فرزند همه وعده های غذایی را در کنار خانواده میل کنید. و روزی 1 ساعت کتاب را در نظر بگیرید. هنگامی که برنامه روزانه ای داشته باشید کودک به مرور عادت کرده و طبق برنامه رفتار خواهد کرد.

???? احترام به کودک را فراموش نکنید

هرگز این موضوع را فراموش نکنید که فرزند شما انسان است. و نیازمند به احترام. بنابراین برای فرزندان خود احترام قائل باشید تا با احترام روبرو شوید. به او اجازه دهید چیزی که می‌خواهد شود. و به عنوان یک انسان، طبق علایق خود پیش برود.

???? محبت فراوان را به خاطر داشته باشید

دوست داشتن بیش از حد تربیت فرزند را خراب نمی‌کند. این افکار اشتباه را دور بریزید. به قدری به کودکتان محبت کنید که نیازی به محبت دیگران نداشته باشد. حتی اگر از دست او ناراحت هستید، محبت به او را فراموش نکنید.

???? روابط اجتماعی را آموزش دهید

اگر در تربیت فرزند در رابطه با روابط اجتماعی نیز آموزش دهید، او را فردی محترم و با اخلاق رشد خواهید داد. احترام به حقوق دیگران، حق شهروندی، کمک به نیازمند، ارتباط سالم با دیگران و … را در این شیوه به کودک آموزش دهید.

الگوهای مناسب برای تربیت فرزند

به طور کلی 4 الگوی فرزندپروری وجود دارد که در این بخش مقاله راجع به این 4 الگو توضیح داده ایم.

???? والدین آسانگیر

یکی از الگوهای فرزند پروری، والدین آسانگیر هستند. این والدین کنترل کمی بر فرزندان دارند و میزان صمیمیت آنها با فرزندان بالا است. در یادگیری آنها دخالت ندارند. این کودکان اولویت های خود را در زندگی دارند. در نهایت نظم و انضباط در این خانواده ها وجود ندارد. تربیت فرزند در این والدین به آسانی و راحتی است.

???? والدین مستبد

دومین نوع الگو فرزند پروری، نوع مستبد است. در این روش والدین تمام رفتارهای فرزندان را زیر نظر دارند. قوانین سفت و سختی دارند و میزان صمیمیت آنها بسیار کم است. در تربیت فرزند این نوع فرزندپروری، تنبیه زیاد انجام می‌شود.

???? والدین بی توجه

والدین بی توجه نمونه دیگری از فرزندپروری است. این والدین کنترل معمولی دارند اما صمیمیت کمی نیز دارند. و اهمیتی به پیشرفت بچه نمی‌دهند.

???? والدین مقتدر

از دیگر الگوهای فرزندپروری، والدین مقتدر هستند. این والدین هر 4 بعد بالا را شامل می‌شوند. به حق و حقوق فرزند اهمیت می‌دهند اما تربیت او را نیز در نظر دارند. تربیت فرزند در این والدین با انتظارات زیاد همراه است.

تربیت فرزند برای داشتن آینده‌ای درخشان

✔ برای این که فرزندتان گوشه‌گیر و شکست‌پذیر نباشد، او را اجتماعی به بار آورید. جهت تربیت فرزند، سعی نمایید آن‌ها را در کنار همسالان و دوستان‌شان بگذارید تا مهارت اجتماعی و کمک به بقیه را آموزش ببینند.

✔ در تربیت فرزند، توقع‌تان را از کودک‌تان بالا ببرید. مثلا به او بگویید توقع تحصیلات دانشگاهی را از تو داریم تا کودک یاد بگیرد که انتظاراتش را در زندگی بالا ببرد.

✔ والدین اگر می‌خواهند فرزندشان موفق شوند، پس باید او را حمایت کنند و رابطه‌ای قوی و محکم با او داشته باشند.

✔ سعی کنید از استرس و نگرانی به دور باشید چون ناخودآگاه این استرس و نگرانی به کودکان سرایت می‌کند و در زندگی‌شان تاثیر می‌گذارد.

کلام آخر

تربیت فرزند با تلاش والدین به دو دسته خوب و بد تبدیل می‌شود. والدینی که نسب به موقعیت فرزندان خود دائم در حال مطالعه هستند و قصد دارند تا فرزندی مفید تربیت کنند، به شدت قابل احترام هستند. برخی از والدین نیز در تربیت فرزند کوتاهی می‌کنند یا شیوه تربیتی را بلد نیستند، باید از روانشناس کمک بگیرند.

در صورتی که احساس می‌کنید در این زمینه نیازمند راهنمایی‌های بیشتری هستید، می‌توانید از روانشناسان فعال در زمینه کودک مرکز مشاوره ذهن نو کمک بگیرید.