گفتار درمانی یکی از شاخه‌های علوم توانبخشیست و با هدف رفع مشکلاتی که در صحبت کردن فرد دیده می‌شود به وجود آمده است. با توجه به اینکه گفتار یا صحبت کردن تنها وسیله ارتباط ما با جهان اطرافمان است ناتوانی در این زمینه می‌تواند مشکلات بسیاری را برای فرد ایجاد نماید و به همین خاطر می‌بایست نسبت به درمان این مشکلات توجه جدی داشت. اختلالات گفتاری در هر سن و شرایطی ممکن است ایجاد شوند؛ بااین‌حال با توجه به انعطاف‌پذیری بیشتری که عضلات و همین‌طور توانایی‌های ذهنی فرد در دوران کودکی دارند بهتر است در صورت وجود مشکل از سنین پایین‌تر برای گفتار درمانی اقدام نمایید. در ادامه به طور کامل درباره اهمیت گفتار درمانی و ضرورت انجام آن صحبت خواهیم کرد پس همراه ما باشید.

منبع : گفتار درمانی برای کودکان

گفتار درمانی

به‌طورکلی صحبت کردن شامل دو بخش است. در بخش اول فرد می‌بایست افکارش را در قالب کلمات درآورده و آن‌ها را با قواعد دستوری زبان خود مرتب کند؛ پس از آن‌که افکار فرد به کلمات تبدیل شد وی با کمک اندام‌هایی مانند حنجره، زبان و دهان آن‌ها را بیان خواهد کرد. اختلالاتی که در گفتار فرد ایجاد می‌شود می‌تواند هر یک از این بخش‌ها را درگیر خود کند. برای مثال برخی افراد نمی‌توانند کلمات مناسب را در ذهن خود پیدا کنند و یا گروهی دیگر به دلیل ضعف عضلات دهان و زبان نمی‌توانند کلمات را به‌درستی بیان کنند. گفتار درمانی شاخه‌ای از علوم توان‌بخشی است که نوعی روان درمانی نیز محسوب می‌شود و تلاش می‌کند تا مشکلات پیش‌آمده در هر دو زمینه را موردبررسی قرار داده و برای درمان آن‌ها برنامه‌ریزی کنند. برای آگاهی بیشتر درباره روان درمانی کلیک کنید.

حیطه فعالیت گفتار درمانی

به‌طورکلی هر مشکلی که توانایی صحبت کردن روان و مطلوب فرد با دیگران را مختل کند می‌تواند در دایره فعالیت‌های گفتار درمانی قرار بگیرد. مراجعین گفتار درمانی از کودکانی که به دلیل دیر زبان ‌باز کردن به این مراکز ارجاع می‌شوند تا سالمندانی که به دلیل مشکلاتی نظیر سکته مغزی توانایی صحبت کردن را از دست ‌داده‌اند شامل می‌شود. بااین‌حال معمولاً توصیه می‌شود که در صورت وجود مشکل هرچه سریع‌تر و در سنین پایین‌تر درمان را شروع کنید. علاوه بر اینکه انعطاف و پاسخگویی به درمان در سنین پایین‌تر به‌مراتب بالاتر است برطرف کردن مشکلات گفتاری در کودکی باعث خواهد شد تا فرد کمتر اضطراب و سایر مشکلاتی که به دلیل ناتوانی در صحبت کردن روان ایجاد می‌شود را تجربه نماید.

نشانه‌های نیاز کودک به استفاده از گفتار درمانی

چطور متوجه این موضوع بشویم که کودک نیاز به استفاده از گفتار درمانی دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت درصورتی‌که متوجه هرگونه مشکل ارتباطی در کودک خود شدید بهتر است ابتدا از یک مشاور کودک کمک بگیرید. گاهی اوقات بی‌میلی به صحبت کردن نه به دلیل ناتوانی در گفتار بلکه به دلیل مشکلاتی مثل اضطراب، افسردگی یا حتی لالی انتخابی ایجاد می‌شوند. اگرچه این کودکان نیز به گفتار درمانی نیاز دارند بااین‌حال بخش اصلی درمان این اختلالات می‌بایست زیر نظر متخصصین روانشناسی کودک صورت بگیرد.

برخی از نشانه‌های رفتاری در کودک می‌تواند زنگ خطری باشد که به شما نسبت به استفاده از گفتار درمانی هشدار می‌دهند. درصورتی‌که هر یک از این نشانه‌ها را در کودک خود مشاهده کردید بهتر است از یک گفتار درمانگر کمک بگیرید.

ناتوانی‌های ارتباطی

اگر احساس می‌کنید فرزندتان نسبت به ارتباط برقرار کردن با دیگران تمایلی ندارد و این بی‌میلی به این خاطر است که توانایی صحبت کردن یا برقراری ارتباط با سایرین را ندارد می‌توانید از مشاورین کودک و همین‌طور گفتار درمانی کمک بگیرید. گفتار درمانی به فرزند شما کمک خواهد کرد تا دایره واژگان خود را افزایش داده و افکار و خواسته‌های خود را در قالب گفتار بیان کند. برای اطلاع از روند دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

اختلالات عصبی-رشدی

کودکانی که دچار اختلالاتی نظیر عقب‌ماندگی‌های ذهنی، اوتیسم یا بیش فعالی هستند معمولاً مشکلاتی را نیز در برقراری ارتباط با دیگران تجربه می‌کنند. استفاده از جلسات گفتار درمانی و تمرین با این کودکان باعث خواهد شد تا توانایی‌های آن‌ها پیشرفت بیشتری داشته باشد و درنتیجه مشکلات ناشی از اختلال کمتر آن‌ها را درگیر خواهد کرد.

ناتوانی در گفتار یا شنیدار

تمامی مشکلاتی که فصاحت گفتار فرزند شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند می‌توانند نشانه‌ای برای نیاز به استفاده از خدمات گفتار درمانی باشند. لکنت زبان، صحبت کردن با تأخیر، ضعف شنوایی و بسیاری از مشکلات دیگری که فرزند شما را از صحبت کردن مطلوب دور می‌کنند از جمله همین نشانه‌هاست. همچنین برخی از کودکانی که دچار لکنت هستند معمولاً برای اجتناب از بیان کلمات دشوار منظور خود را با سایر کلمات بیان می‌کنند و این باعث طولانی شدن صحبت‌های آن‌ها خواهد شد؛ اگر فرزند شما نیز در صحبت کردن خود چنین رفتاری دارد بهتر است نسبت به آن توجه کافی داشته باشید.

اهمیت گفتار درمانی و پیامدهای بی توجهی به آن

ناتوانی در تمامی زمینه‌های وابسته به کلام

صحبت کردن تنها وسیله برقراری ارتباط میان انسان‌هاست و درصورتی‌که شما نتوانید به‌راحتی با دیگران ارتباط داشته و خواسته‌های خود را بیان کنید احتمالاً مشکلات بسیاری را تجربه خواهید کرد. این موضوع علاوه بر اینکه باعث ناتوانی در بیان خواسته‌ها می‌شود مشکلاتی را در سایر زمینه‌های وابسته به کلام نظیر تحصیل در مدرسه نیز ایجاد خواهد کرد. به همین خاطر لازم است تا برای برطرف کردن مشکلات کلامی کودک هرچه سریع‌تر اقدام شود.

بیماری‌های روحی

برقراری ارتباط با دیگران یکی از نیازهای فطری هر انسانی است و ناتوانی از این موضوع می‌تواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند. کودکانی که نمی‌توانند به‌درستی صحبت کنند معمولاً از جانب همسالان و اطرافیان نیز طرد می‌شوند و این موضوع باعث گرایش آن‌ها به‌تنهایی و انزوا می‌شود که می‌تواند زمینه را برای بروز اختلال افسردگی آماده کند. همچنین ناتوانی در صحبت کردن می‌تواند باعث بروز اضطراب در شرایطی باشد که فرد مجبور است راجع به موضوعی با دیگران صحبت کند. به همین خاطر استفاده از گفتار درمانی و برطرف کردن مشکلاتی که فرد در صحبت کردن دارد تا حد زیادی باعث بهبود وضعیت سلامت روان وی خواهد شد. برای آشنایی بیشتر در زمینه گفتار درمانی در منزل کلیک کنید.

کاهش دشواری‌ها

اختلالات عصبی-رشدی نظیر سندروم داون مشکلات بسیاری را برای کودک و خانواده وی ایجاد خواهد کرد. به میزانی که والدین و درمانگران بتوانند توانایی‌های هرچند ضعیف این کودکان را بهبود ببخشند مشکلات آن‌ها کاهش یافته و توانایی زندگی سازگارانه تری را پیدا می‌کنند. درنتیجه گفتار درمانی یکی از بخش‌های جدی درمان برای این کودکان است که به آن‌ها در پرورش توانایی‌ها و کاهش مشکلاتی که به دنبال بیماری برایشان ایجاد می‌شود کمک خواهد کرد.

گفتار درمانی | نقش والدین

نحوه برخورد والدین با کودکی که دچار نارسایی‌های ارتباطی است تأثیر بسیاری در موفقیت گفتار درمانی خواهد داشت. به میزانی که والدین تمرین‌های گفتاری با کودک را در خانه ادامه بدهند و با صبر و حوصله فرزندشان را به صحبت تشویق نمایند مشکلات گفتاری کودک سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند. به همین خاطر بهتر است در کنار جلسات گفتار درمانی به نکات زیر توجه داشته باشید.

افزایش محرک‌های کلامی

تا جایی که می‌توانید سعی کنید اطراف کودک را از محرک‌های کلامی پر کنید و یا پدیده‌های اطراف خود را تبدیل به موضوعی برای صحبت نمایید. اما توجه داشته باشید محرک‌ها می‌بایست به‌نوعی انتخاب شوند که فرزند شما آن‌ها را دوست داشته باشد. برای مثال باهم کتاب بخوانید و خود را جای شخصیت‌های داستانی قرار دهید و یا چند عکس را کنار هم بچینید و با کمک هم برای آن‌ها داستانی طراحی کنید. یکی دیگر از تمرین‌هایی که تا حد زیادی کمک‌کننده خواهد بود این است که از کودک بخواهید موضوعی را برایتان تعریف کند و سعی کنید با پرسیدن سؤال در مورد جزئیات موضوع او را به صحبت هرچه بیشتر تشویق نمایید.

مهارت گوش دادن را در خود تقویت کنید

علاوه بر اینکه می‌بایست فرزندتان را به صحبت کردن تشویق کنید لازم است توانایی‌های خود را در جهت گوش دادن به صحبت‌های او نیز افزایش دهید. هرگز سعی نکنید جملات کودک را تمام کرده و یا به‌جای او منظورش را بیان کنید. اگر فرزندتان کلمه‌ای را به‌غلط بیان می‌کند به‌جای بیان حالت درست آن از وی بخواهید توضیح بیشتری راجع به آنچه در ذهن دارد برایتان بدهد و همچنین به خاطر داشته باشید که جریان پیشرفت کودک معمولاً جریانی بسیار آهسته است و شما می‌بایست بدون دلسرد شدن در این مسیر تلاش کنید.

صحبت کردن را تشویق کنید

هر تلاشی که فرزندتان برای صحبت کردن انجام می‌دهد را تشویق کنید. یک قانون مهم در روانشناسی تربیتی معتقد است رفتارهایی که پیامد خوشایندی را برای فرد به همراه دارند با احتمال بیشتری در آینده تکرار می‌شوند. کودکان دارای اختلالات گفتاری معمولاً تصور می‌کنند که دیگران تمایلی به صحبت با آن‌ها ندارند و شیوه گفتار آن‌ها برای دیگران خسته‌کننده است. درنتیجه اگر شما صحبت کردن را در فرزند خود تقویت کنید علاوه بر اینکه او را به تکرار این رفتار تشویق می‌کنید باعث از بین رفتن این ذهنیت منفی در وی شده و به شکل‌گیری اعتمادبه‌نفس او کمک خواهید کرد.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سؤالات متداول