سه ماه اول بارداری حائز اهمیت زیادی است چرا که سرعت رشد جنین در این دوره بسیار زیاد است و اعضای مهمی در این دوره تشکیل می‌شود. همچنین، اغلب اختلالات ژنتیکی در سه ماه اول قابل تشخیص هستند و اقدامات لازم برای حفظ جنین یا خاتمه‌بارداری بهتر است در همین بازه زمانی انجام بشود. از طرفی مراقبت‌هایی که مادر در سه ماه اول باید بکند، بر رشد و زنده ماندن جنین به طور مستقیم تاثیر می‌گذارد. در ادامه به تغییرات جنین و اقداماتی که باید انجام بدهید، اشاره کرده‌ایم. در صورتی که سوالی در این زمینه دارید، برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

منبع : سه ماه اول بارداری

تغییرات جسمی سه ماه اول بارداری

شروع‌بارداری همراه با تغییرات هورمونی فراوانی است، سیستم هورمونی بدن مادر برای رشد جنین تغییر می‌کند، که این تغییرات هورمونی باعث تغییرات جسمی و روانی زیادی در مادر شده که منجر به سخت‌تر شدن سه‌ماه‌اول‌بارداری برای مادر می‌گردد.

شکایت‌های بیشتر مادران باردار در مورد سختی‌های سه ماه اول‌بارداری شامل موضوعات زیر است:

حالت تهوع

یک اتفاق آزاردهنده برای مادران باردار، حالت تهوع به خصوص در صبح‌ها است، علت این اتفاق افزایش میزان هورمون پروژسترون در زنان باردار است؛ پروژسترون رحم را برای جایگزینی و نگهداری از لقاح آماده می‌کند، از بالغ شدن تخمک اضافی در دوران بارداری جلوگیری می‌کند، برای آماده شدن سینه‌ها برای تولید شیر لازم است و به همین دلیل پروژسترون در بارداری نقش حیاتی دارد.
با این حال افزایش میزان پروژسترون عوارضی مثل افزایش حساسیت حس بویایی، حالت تهوع، تغییرات خلق و خوی در بارداری، خستگی و خواب آلودگی، بزرگ شدن سینه‌ها و در نتیجه افزایش پروژسترون باعث درد و تحریک پذیری بیشتر سینه‌ها و کند شدن حرکات روده و در نتیجه یبوست می‌شود .

حساس یا متورم شدن سینه ها

از هفته‌های اول‌بارداری، تغییراتی مثل بزرگ شدن سینه‌ها، نمایان شدن رگ‌های برجسته روی سینه‌ها، کشیدگی پوست و تغییر رنگ نوک سینه‌ها دیده می‌شود که کاملا طبیعی است. با آزاد شدن هورمون پروژسترون، غدد شیری موجود در بافت سینه مادر فعال می‌شوند و بعد از زایمان شیر تولید می‌کنند.

ویار برای مواد غذایی خاص

دلایل مختلفی برای هوس‌های دوران بارداری ذکر شده است مثل تغییرات هورمونی سریع که باعث حساسیت بیشتر حس چشایی و بویایی باشد یا ممکن است به دلیل افزایش سوخت و ساز بدن مادر باشد. برخی ویارهای بارداری هشداری برای جبران کمبود برخی مواد مغذی در بدن مادر است. عده‌ای از دانشمندان معتقداند ویارهای دوران بارداری جنبه روانی دارند، معمولا مادران باردار بعد از خوردن خوراکی‌های جالب و جدید حس خوبی دارند و به مصرف آن خوراکی‌ها تشویق می‌شوند.

خستگی

بارداری همراه با خستگی و بی‌حالی است و مهمترین دلیل این خستگی تغییرات هورمونی دوران بارداری است. هورمون پروژسترون حالت خواب آلودگی ایجاد می‌کند تا مادر زمان بیشتری را به استراحت بپردازد تا بقای جنین تضمین بشود.
از دلایل دیگر خستگی در دوران بارداری، افزایش متابولیسم بدن، افزایش فعالیت دستگاه گردش خون برای رسیدن مواد مغزی و اکسیژن به جنین است که در نتیجه آن قند خون کاهش می‌یابد و مادر احساس کمبود انرژی و خستگی دارد.
لقاح بعد از تشکیل شدن وارد فضای رحم می‌شود و به پرزهای دیواره رحم می‌چسبد و تا زمانی که جفت تشکیل بشود از دیواره رحم تغذیه میکند، در طول سه ماه‌اول‌بارداری، بیشتر انرژی مادر صرف ساختن اندام جفت می‌شود.

یبوست

علت اصلی یبوست در دوران بارداری، کند شدن فرآیند جذب در روده‌ها است، با افزایش هورمون پروژسترون، حرکات روده‌ها کند می‌شود تا مواد مغذی بیشتری جذب بشود تا به رشد جنین کمک بکند. عوامل دیگری دخیل هستند که یبوست دوران بارداری را شدیدتر می‌کنند مثل مصرف کم مایعات، رژیم غذایی با فیبر کم، کم تحرکی، کم خونی و…. . برای آشنایی دقیق‌تر با تغییرات هفته‌به‌هفته روی لینک های زیر کلیک کنید.

هفته‌ اول بارداری

هفته دوم بارداری

هفته سوم بارداری

هفته چهارم بارداری

هفته پنجم بارداری

هفته ششم بارداری

هفته هفتم بارداری

هفته هشتم بارداری

هفته نهم بارداری

هفته دهم بارداری

هفته یازدهم بارداری

هفته دوازدهم بارداری

وضعیت جنین در سه ماه اول بارداری

مرحله زیگوت

وقتی سلول لقاح تشکیل شد، سلول لقاح از لوله‌های فالوپ به سمت فضای رحم حرکت می‌کند و به دیواره رحم می‌چسبد و تقسیم سلولی را انجام می‌دهد، به دوهفته اول‌بارداری که سلولی لقاح در حال ساختن اندام جفت است، مرحله زیگوت می‌گویند.

مرحله رویانی

این مرحله از اول هفته‌سوم بارداری تا پایان هفته‌هشتم طول می‌کشد. در این مرحله تفکیک سلولی انجام می‌شود و تا پایان این مرحله بیشتر اندام‌های مختلف بدن تشکیل خواهند شد. رشد جنین در سه لایه مختلف انجام می‌شود :
اکتودرم (لایه خارجی)
در این لایه پوست، ناخن، مو، اندام‌های حواس پنجگانه، دندان، سیستم عصبی و غدد پوستی تشکیل می‌شود.
مزودرم (لایه میانی)
در لایه مزودرم دستگاه‌های مربوط به گردش خون، سیستم اسکلتی و عضلانی و دفع تشکیل می‌شوند.
آندودرم (لایه درونی)
در این لایه اندام‌های درونی مثل دستگاه تنفسی، دستگاه گوارش، کبد و غدد درون ریز تشکیل می‌شوند.

مرحله جنینی

این مرحله از ابتدای ماه سوم حاملگی تا پایان ماه نهم به طول می‌انجامد و قسمت‌های مختلف بدن جنین که در دوره قبل تشکیل شده و رشد آن ناقص مانده در این دوره کامل می‌شود.

مراقبت های ضروری در سه ماه اول بارداری

خطر سقط جنین سه‌ماه اول‌بارداری بالاتر از ماه‌های بعدی‌بارداری است لازم است یکسری موارد مهم توسط مادر رعایت بشود تا سلامت جسمی مادر و جنین تضمین گردد. در ادامه اقدامات حیاتی در سه‌ماه‌اول‌بارداری را ذکر می‌کنیم:

رنگ کردن مو در دوران بارداری

ممنوعیت رنگ کردن مو در دوران‌بارداری از این جهت است که ترکیبات شیمیایی داخل رنگ مو مثل آمونیاک، فسفات و … از طریق پوست سر جذب شده و وارد خون مادر می‌شود و ممکن است آسیبی به جنین وارد کند، استفاده از رنگ‌های بدون آمونیاک و رنگ‌های گیاهی با تجویز پزشک از ماه چهارم‌بارداری بلامانع است.   

واکسیناسیون در دوران بارداری

واکسن‌هایی پزشک در دوران‌بارداری تجویز می‌کند، واکسن‌هایی با ویروس غیر فعال می‌باشند و خطرناک نیستند؛ بلکه برای تضمین سلامت مادر و جنین ضروری هستند؛ مثل واکسن آنفولانزا، واکسن کزاز، هپاتیت ب و… .

واکسن کرونا باید از نوع واکسن‌های غیر فعال باشد و حتما با دستور پزشک تجویز شود.

محدودیت ورزش در دوران بارداری

بسیاری از مادران تصور می‌کنند که در طول دوران‌بارداری باید استراحت بکنند و فعالیتی نداشته باشند تا سقط جنین اتفاق نیوفتد؛ اما چنین گمانی درست نیست؛ بلکه در طول دوران‌بارداری ورزش‌های سبک و تحرک به افزایش سرعت گردش خون و کاهش دردهای عضلانی مادر کمک می‎کند، همچنین برای رشد و وزن گرفتن جنین لازم است.

نشانه های خطر در سه ماه اول بارداری

سه‌ماه اول‌بارداری برای مادران ممکن است همراه با علائم جسمی نگران کننده‌ای باشد، گاهی مادران حساسیت بیش از اندازه‌ای نسبت به این علائم نشان می‌دهند. اما گاهی هم ممکن است این علائم واقعا نگران کننده باشند و مادران به آن‌ها بی توجهی کنند. در ادامه علائم خطرناک در سه ماه‌اول‌بارداری را ذکر می‌کنیم:

خونریزی: لکه بینی در سه‌ماه اول‌بارداری معمولا رخ می‌دهد و نگران کننده نیست، اما اگر خونریزی فراتر از لکه بینی باشد یا شبیه به قاعدگی باشد نشانه خطر است در این صورت باید حتما به دکتر مراجعه کنید.

انقباضات رحمی شدید: اسپاسم و گرفتگی در عضلات شکم اگر خفیف باشد خطرناک نیست، اما اگر این اسپاسم‌های شدید و طولانی مدت باشند نشانه خطری برای سقط جنین، بارداری‌خارج از رحم و یا زایمان زودرس هستند؛ در این صورت حتما به پزشک خود مراجعه کنید.

سخن آخر

بارداری‌فرآیندی پر فراز و نشیب است و ممکن است مادران یا اطرافیان را درمانده کند که بخشی از رنج‌ها و ناخوشی‌های آن طبیعی است. توصیه می‌کنیم اطلاعات خود را در مورد فرآیندبارداری و رخدادهای طبیعی آن افزایش دهید تا طی کردن این مسیر برای‌تان آسان‌تر شود.

برای دریافت مشاوره در زمینه نوزاد و کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

منبع : سه ماه اول بارداری