والدین باید نسبت به درک کودک از عدالت و توانایی او در درک امور شناختی متناسب با سنش اطلاعات لازم را داشته باشند. میزان شناخت و فهم کودکان از مفاهیم و رفتارهای مربوط به عدالت و شاخصه‌های آن بسته به دوره تکاملی و مرحله‌ای از رشد که کودکان در آن قرار دارند متفاوت خواهد بود. همزمان با بزرگ‌تر شدن کودک، توانایی‌های شناختی و خصیصه‌های اخلاقی او تکامل می‌یابد و در طی این دوران رشد و نمو که به طور طبیعی در کودکان طی می‌شود، ویژگی‌های شخصیتی و نمودهای روشنی از رفتارهای تکامل یافته در او نمایان خواهد شد. برای درک بهتر این موضوع می‌توانید مشاوره کودک دریافت نمایید.

منبع: درک کودک از عدالت چگونه شکل می‌گیرد؟

عوامل موثر رشد درک کودک از عدالت

یکی از عوامل و فاکتورهای مهمی که می‌تواند نقش موثری در تکامل و شکوفایی خصیصه عدالت و عدالت خواهی در کودکان داشته باشد، اعضای خانواده او به ویژه پدر و مادر کودک می‌باشد. کودکی که در مراحل رشد و تکامل خود قرار دارد به میزان زیادی از والدین و نحوه رفتار و برخوردهای آن‌ها با خود تاثیر می‌پذیرد و در همین مرحله می‌تواند بسیاری از ارزش‌ها و ویژگی‌های رفتاری را از آن ها فرا بگیرد.

وجود کمک‌ها و هدایت‌های والدین می‌تواند کودک را در دوره رشد و تکامل خود در مسیر درست قرار داده و او را به والاترین مرتبه از تکامل روانی و شخصیتی برساند. پدران و مادران به عنوان الگوهایی در تمام زندگی یک کودک حضور داشته و بر پرورش و ظهور خصایص مختلف اخلاقی در او اثر خواهند گذاشت.

آنچه که یک کودک در روابط خود با سایرین به عنوان عدالت و برابری می‌شناسد و آن بخش از این خصیصه که به عنوان یک ارزش اخلاقی در باورهای او نهادینه می‌شود، به میزان زیادی تحت تاثیر رفتارهای والدین او و آموزش‌های آنان به کودک می‌باشد. هر کودکی در دوره‌های مختلفی از رشد و تکامل خود به درک‌های متفاوتی از مفهوم عدالت می‌رسد که در ادامه به بررسی هر کدام از این دوره‌ها خواهیم پرداخت. برای درک روند رشد شناختی کودک کلیک کنید.

چرا درک کودکان از عدالت در هر دوره سنی نسبت به سنین قبل متفاوت است؟

پس از تولد کودک تا زمانی که رشد و تکامل او ادامه دارد، صفات شخصیتی و اجتماعی کودک دستخوش تغییر شده و رفته رفته درک او از این خصوصیات کامل‌تر و گسترده‌تر خواهد شد. از این رو مفاهیمی که به عدالت و تساوی بین افراد مربوط می‌شوند هم در دوره‌های مختلف سنی در کودکان با هم تفاوت‌هایی داشته و در طول زمان تکامل پیدا خواهند کرد.

بنابراین والدین موظفند یا خود رشد این خصوصیت‌ها را در کودک‌شان کنترل کرده و هدایت نمایند و یا اگر از آن دسته والدینی می‌باشند که نمی‌توانند وقت زیادی را برای پرورش و یاد دادن مهارت‌ها و آموزه‌های زندگی به او سپری کنند، حتما این وظیفه مهم را به یک مربی یا آموزگار خوب محول کنند تا از کسب آموزش‌های کافی و مناسب توسط کودک و به سلامت عبور کردن او از این مرحله از رشد شناختی و تکاملی وی اطمینان حاصل کنند.

بیشتر بخوانید: نشانه های سلامت نوزاد

مفهوم عدالت در اواسط کودکی (4 تا 8 سالگی)

وقتی که کودکان وارد سن 4 سالگی می‌شوند، رفته رفته توانایی‌های شناختی آن‌ها فعال شده و می‌توانند مفاهیم و موضوعات مشخصی را شناخته و درک کنند. مفهوم عدالت هم یکی از خصوصیات اخلاقی و شناختی است که در این مرحله از رشد کودک تجلی می‌یابد. او در این مرحله قادر است تا رفتارهای ناعادلانه و همراه با تبعیض را شناسایی کرده و اگر بر خلاف خواسته‌ها و منافع او باشند، واکنشی همراه با عصبانیت و نارضایتی نسبت به این بی عدالتی‌ها از خود بروز دهد.

به عنوان نمونه وقتی هدایایی در بین کودکان 4 تا 8 ساله توزیع می‌شود، اگر هدیه یکی از آن‌ها در مقایسه با دیگران کوچک‌تر و کمتر باشد، این کودک نسبت به این بی عدالتی اعتراض کرده و از این امر ناراحت و عصبانی خواهد شد. کودکان در این دوره سنی بیشتر به خود متکی بوده و تنها به خودشان اهمیت می‌دهند، از این رو سایر کودکان نسبت به این رفتار ناعادلانه اعتراضی نداشته و تنها کودکی که این رفتار در حق او انجام پذیرفته شکایت خواهد کرد. وظیفه والدین در این مرحله از رشد کودکان، تشویق رفتارهای عدالت خواهانه در کودک و آموزش رفتارهای عادلانه به او می‌باشد تا این مفهوم را به عنوان یک ارزش رفتاری و اخلاقی در او پرورش دهند.

مفهوم عدالت در اواخر کودکی (8 تا 13 سالگی)

پس از ورود به 8 سالگی و طی آخرین سال‌های دوران کودکی، درک و شناخت کودک از مفاهیم مربوط به عدالت توسعه یافته و گسترده‌تر خواهد شد. در این مرحله این درک در کودکان ایجاد خواهد شد که رعایت برابری و مساوات در میان افراد باعث بهبود روابط و پیشبرد بهتر آن‌ها خواهد شد و اگر عدالت در جامعه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، به دنبال آن آسیب‌های ناشی از بی عدالتی و عدم رعایت آن در میان مردم نیز کمتر خواهد شد. در همین راستا خود کودکان هم سعی خواهند کرد تا بیشتر و بهتر این مفهوم را وارد زندگی و رفتارهای خود کرده و از آن پیروی کنند.

در کنار تمام این موارد، همانطور که ذکر شد، والدین کودک، آموزه‌های آن‌ها و محیط و جامعه‌ای که کودک در آن رشد و نمو می‌یابد نیز می‌توانند تاثیر بسزایی در شکل گیری خصوصیات اخلاقی و ویژگی‌های رفتاری کودک داشته باشند.

به عنوان مثال چنانچه محیطی که کودک در آن قرار داشته و رشد می‌کند، دربرگیرنده تفکرات همراه تبعیض نسبت به نژادهای مختلف انسان‌ها باشد، مفهوم عدالت به درستی در این کودک محقق نخواهد شد و این برداشت غلط در تصورات و باورهای کودک هم رسوخ خواهد کرد. بدین ترتیب آموزه‌های نادرست و شیوه نادرست رفتار در محیط خانواده باعث خواهد شد تا مفهوم اصلی عدالت به خوبی در کودک جا نیفتاده و این خصیصه در او تثبیت نشود.

مفهوم عدالت در دوره بلوغ و نوجوانی (بعد از 13 سالگی)

در این مرحله درک کودک از مفاهیم و ضوابطی که تا به الان کسب کرده افزایش یافته و قادر است بدون این که به نتایج و فواید یک عمل بنگرد، برای آن احترام قائل شده و پایبندی خود نسبت به آن خصوصیت را نشان دهد. به گونه‌ای که اگر در شرایطی قرار گیرد که پای دفاع از ارزش‌ها و باورهای خود و در مقابل، منافع شخصی او در میان باشد، جانب‌داری از حق و رعایت انصاف و عدالت را مهم‌تر شمرده و منافع خود را فدای اعتقادات و باورهایش خواهد کرد.

البته این حالت در صورتی اتفاق می‌افتد که تربیت و پرورش کودک به بهترین نحو انجام گرفته باشد و تمام نکات و ارزش‌های اخلاقی به شیوه درست توسط والدین به کودکان انتقال داده شده باشد. در غیر این صورت حتی ممکن است تا سال‌ها بعد از این مرحله و رسیدن به دوره جوانی و بزرگسالی هم آن نگرش صحیح در فرد شکل نگرفته باشد. برای این که بتوانید با رفتارهای درست و آموزش‌های صحیح به کودک خود در مراحل مختلف رشد او آشنا شوید، می‌توانید با کمک گرفتن از یک مشاور و استفاده از راهنمایی های او، بهترین و آموزنده‌ترین رفتار را در مقابل کودک خود انجام داده و او را به بالاترین سطوح رشد شخصیتی و اخلاقی برسانید.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول

یکی از عوامل و فاکتورهای مهمی که می تواند نقش موثری در تکامل خصیصه عدالت و عدالت خواهی در کودکان داشته باشد چیست؟

از مهم ترین و تاثیرگذارترین عوامل در پرورش خصوصیت عدالت و عدالت طلبی در کودکان، رفتار اعضای خانواده و به ویژه پدر و مادر با آن ها می باشد که می تواند درک کودک از عدالت در هر مرحله سنی را شکل بدهد.

در کدام دوره از رشد، کودک قادر به یافتن و شناخت رفتارهای ناعادلانه و تبعیض آمیز می باشد؟

وقتی که کودکان وارد سن 4 سالگی می شوند، به تدریج توانایی‌های شناختی آن‌ها فعال شده و می‌توانند مفاهیم و موضوعات مشخصی را درک کنند. شناخت مفهوم عدالت هم یکی از خصوصیات اخلاقی است که در این مرحله از رشد کودک ظاهر می‌شود. او در این مرحله قادر است رفتارهای ناعادلانه و همراه با تبعیض را شناسایی کرده و اگر بر خلاف خواسته ها و منافع او باشند، واکنشی همراه با عصبانیت و نارضایتی نسبت به این بی عدالتی ها از خود بروز دهد.

در چه زمانی کودکان خودشان هم سعی می کنند تا از الگوهای رفتارهای عادلانه در زندگی خود پیروی کنند؟

پس از ورود به 8 سالگی و طی آخرین سال های دوران کودکی، درک کودک از مفاهیم مربوط به عدالت توسعه یافته و عمیق‌تر خواهد شد. در این مرحله کودکان به این درک و شناخت خواهند رسید که رعایت برابری و مساوات در میان افراد باعث بهبود روابط و پیشبرد ارتباطات به شکل مطلوب تری خواهد شد و اگر عدالت در جامعه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، به دنبال آن آسیب های ناشی از بی عدالتی و عدم رعایت آن در میان مردم نیز کمتر خواهد شد. در همین راستا خود کودکان هم سعی خواهند کرد تا بیشتر این مفهوم را وارد زندگی و رفتارهای خود کرده و از آن پیروی کنند.

منبع: درک کودک از عدالت چگونه شکل می‌گیرد؟