بازماندگان خودکشی گستره ای از خانواده متوفی، همکاران، دوستان، شاهدان، همکلاسی ها، کارشناسان سلامت روان و شامل افرادی که با متوفی حداقل یک بار ارتباط موقت داشته باشند. اما بیشترین سوگ و آسیب روانی برای شریک عاطفی و خانواده فرد است. خودکشی یک مرگ آگاهانه است که بی هدف و تصادفی نیست. به نوعی فرار از بحران و مشکل است. خودکشی راه حل نیست و نباید به عنوان رفتار کاهنده درد به آن نگاه کرد. آسیب های زیادی به خانواده ها پس از خودکشی عزیزان وارد می‌شود. جهت بهبود بازماندگان خودکشی حتما باید روان درمانی صورت بگیرد. تا زمانی که 5 مرحله سوگ به درستی طی نشود، بازمانده‌ها افسرده و غمگین خواهد ماند.

منبع: بازماندگان خودکشی | 4 عامل پیش بینی کننده خودکشی

بازماندگان خودکشی

به طور متوسط 135 نفر به ازای هر خودکشی دچار سوگ سنگین و شدید می‌شوند. این سوگ نیز به دلیل تفاوت خودکشی با مرگ، طبیعی است. بار روانی ایجاد شده در این موضوع آسیب های زیادی به بازماندگان وارد می‌کند. بازماندگان خودکشی حتما باید تحت مداخله های درمانی قرار بگیرند. و مشاوره سوگ باید برای خانواده ها انجام شود. زیرا خودشان را مقصر می‌دانند و به دنبال مقصر هستند.

از دست دادن عزیزی با خودکشی برای هر کسی سخت است. زمانی که یکی از اعضای خانواده به غیر از مرگ طبیعی از دنیا می‌رود؛ خواه ناخواه ذهن دیگر اعضای خانواده را درگیر می‌کند. آن ها دائم به جای سوگواری در جستجوی دلیل خودکشی فرد هستند. در واقع مرگ عزیزشان را باور ندارند و اگر تحت درمان قرار نگیرند همچنان در جستجوی مقصر خواهند بود.

در ایران متداول ترین روش برای خودکشی حلق آویزی، مسمومیت با سموم، مسمومیت دارویی، سوختگی، سقوط از بلندی، سلاح گرم و … است. 40 درصد افراد مشتاق به خودکشی، زیر 30 سال هستند. روز ملی بازماندگان خودکشی توسط ایالات متحده آمریکا برای کسانی که عزیزشان خودکشی کرده اند در نظر گرفته شده است. بازماندگان در این روز به دو هم جمع شده و سعی در تسلی یکدیگر دارند.

اشتباهات بازماندگان خودکشی چه بوده؟

برای جلوگیری از خودکشی، باید موارد پیش بینی کننده را شناسایی کنید. بازماندگان خودکشی با احتمال کمتری به مسائل و علائم پیش بینی کننده دقت کرده اند. ما در ادامه برخی از این عوامل تعیین کننده را توضیح داده ایم. اما شما با خواندن آن ها قرار نیست خود را سرزنش کنید؛ بلکه با بالا بردن آگاهی خود مانع از بروز این مساله برای خانواده خود و سایر افرادی که برای تان عزیز هستند می توانید بشوید.

◀️سوابق ژنتیکی

یکی از عوامل بروز خودکشی، سوابق ژنتیکی است. اگر در خانواده فردی خودکشی کرده باشد، احتمال اینکه به صورت ژنتیکی نیز خودکشی شکل بگیرد زیاد است. پدر، مادر، خواهر، برادر و اعضای مهم خانواده اگر از بازماندگان خودکشی باشند؛ به دلیل مشاهده و سوگ ناتمام احتمال خودکشی شان زیاد است.  در واقع بازماندگان خودکشی نیز با درصد بالایی خودکشی می‌کنند.

◀️رویداد ناخوشایند زندگی | بازماندگان خودکشی

رویداد‌ناخوشایند زندگی گاهی اوقات افراد را به سمت خودکشی سوق می‌دهد. رویدادهای ناخوشایند مانند مرگ عزیزان، تصادف، آزار جنسی و جسمانی، بیماری مزمن و … فرد را از زندگی ناامید می‌کند. در نهایت رهایی از این ناامیدی و افسردگی باعث خودکشی می‌شود. شاید شما هم همان رویدادها را تجربه کرده باشید، اما برداشت ها و توان روانی آدم ها با یکدیگر فرق دارد.

◀️مشکلات اجتماعی

مشکلات اجتماعی مانند مسائل مالی، شغلی و … احتمال بروز خودکشی را افزایش می‌دهد. ورشکستگی و از دست دادن مال، مشکلات اجتماعی است که افراد را به سوی خودکشی فرا می‌خواند. زمانی که فرد کاری از دستش بر نمی‌آید، دست به خودکشی زده تا به نوعی از رنج مالی رهایی یابد.

◀️دسترسی به ابزار خودکشی

زمانی که ابزار خودکشی در دسترس باشد، فرد با هر بار اضطراب و مشغله به فکر خودکشی با کمک این ابزار فرو می‌رود. جهت پیشگیری از این نوع خودکشی، باید این ابزارها از دسترس خارج شود. آموزش مهارت های حل مساله و کنترل هیجانات نیز به شما در جهت گذر از سختی ها بسیار کمک خواهد کرد.

چگونه بازمانده یک خودکشی نباشیم؟

پیشگیری از خودکشی کار ساده و راحتی نیست. برای اینکه تبدیل به بازماندگان خودکشی نشوید، باید با مشاهده کوچکترین نشانه ها، مداخلات پیشگیریانه را انجام دهید. در این بخش مقاله راجع به مداخلات پیشگیری از خودکشی اشاره کرده ایم.

▪ اثر بخش ترین اقدامات پیشگیرانه، آموختن و به کار بستن است.

▪ آموزش های مناسب در جهت عواقب خودکشی.

▪ارزیابی داشته باشید، باید متوجه شوید که چه کسانی فکر یا قصد خودکشی دارند.

▪ پس از شناسایی این افراد، باید روش ها و راه حل های تخلیه احساسات منفی را آموزش دهیم.

▪سپس درمان های مختص خودکشی در شرایط مشابه باید انجام شود.

▪ بررسی افکار فرد در جهت خودکشی

پیامدهای مخرب در بازماندگان خودکشی

مرگ دوست، همسر، خانواده و عزیزان از دردناک ترین تجربه های زندگی هر فردی است. اگر این مرگ بر اثر خودکشی باشد؛ اثرات مخرب تری را به دنبال دارد که در ادامه ذکر کرده ایم.

???? درگیر احساساتی مانند تنهایی، رهاشدگی، فرسودگی، انزوا و خشونت می‌شوند.

????سوالات بی جواب بسیاری ذهن بازماندگان خودکشی را درگیر می‌کند.

???? بازماندگان خودکشی همزمان با مرگ عزیزان، با مرگ غیر منتظره و احتمالا خشونت باری مواجهه می‌شوند. هرچند که فرد نشانه های هشدار داشته باشد. این نشانه ها شامل خداحافظی، پرداخت بدهی ها، صحبت در رابطه با خودکشی، وصیت، تغیرات خلق و خو یا حتی بهبود ناگهانی خلق مانند رهایی از دو راهی می‌شوند.

???? اگر مستقیم شاهد صحنه خودکشی باشیم، یا جسد فرد را بعد از خودکشی ببینند، جزئیات خودکشی را شنیده باشید و … ، این واقعه برای مدت خیلی طولانی در ذهن مان ماندگار خواهد بود.

???? مرگ عزیز یک خانواده، باعث بهم ریختگی تعادل خانواده می‌شود.

???? پذیرش مرگ عزیزان مخصوصا اگر روش خودکشی خشن تر باشد، آسیب بسیار زیادی به روان فرد وارد می‌کند.

عواملی که در تعیین شدید تر بودن سوگ اثر گذارند

عواملی که در ادامه ذکر کرده ایم، بازماندگان خودکشی را به سمت سوگ پیچیده سوق می‌دهد.

✔ نوع دلبستگی بازمانده و تجربه اولیه تو از فقدان سوگ

✔ نسبت با فرد (هرچه نزدیک تر باشد؛ دردناک تر است)

✔سن متوفی

✔ غیر منتظره بودن خودکشی

✔ استرس های قبل از فقدان

✔مشکلات خانوادگی

✔ نگرش فرد از زندگی

✔ تاریخچه بیماری های روانشناختی در خانواده

✔میزان شرم بازماندگان خودکشی

✔ فقدان شبکه های حمایتی برای بازماندگان خودکشی

✔ شت سوگ در ماه های اول

✔احساس شدید پشیمانی و گناه

✔ اتفاقات استرس زا پس از حادثه

✔واکنش اقوام

✔ صحبت های دیگران

چرا بازماندگان خودکشی برای ما پر اهمیت هستند؟

بر اساس بررسی های انجام شده در انگلیس، در سال 2021، ادامه سوگواری ناشی از خودکشی، به عنوان یک عامل خطر برای خودکشی و اقدام به خودکشی قلمداد می‌شود. کسانی که بازماندگان خودکشی هستند، عدم طی کامل مراحل سوگواری و ماندن در یاس برای آن ها خطرناک است. بنابراین هر فردی که عزیز خود را به دلیل خودکشی از دست داده، اگر درمان نشود، به احتمال زیاد خودکشی می‌کند.

در شهر زنجان حدود 200 نفر از کسانی که به دلیل خودکشی عزیزان شان به بیمارستان مراجعه کردند، با 300 نفر از کسانی که به بیمارستان بدون دلیل خودکشی مراجعه کرده اند، مقایسه شدند. سپس آن ها را به گروه های مختلف دسته بندی کردند، افرادی که سیگاری هستند و افرادی که بدون تجویز پزشک قرص مصرف کرده اند.

این افراد در کنار افکار خودکشی شان دچار افسردگی نیز بوده اند. در واقع گروه بازماندگان خودکشی پس از این اتفاق افسرده شده اند و مشکل سوء مصرف مواد و الکل پیدا کرده اند. پژوهش گران نتیجه گرفتند که سوگواری خودکشی آنها را به سوی خودکشی فرا خوانده است.

افرادی که شاهد خودکشی فردی باشند هم در دسته بازماندگان خودکشی قرار می‌گیرند. مثلا اگر در محیط دانشگاهی فردی خودکشی کرده باشد، علاوه بر خانواده؛ دوستانش نیز باید تحت حمایت قرار بگیرند. اضطراب و صحنه مشاهده شده باید تحت کنترل روانشناس قرار داشته باشد تا در نهایت منجر به خودکشی و رفتارهای مخرب دیگر نشود. 

کلام آخر

با مطالعه این مقاله متوجه شده اید که بازماندگان خودکشی مراحل سخت و دشواری را سپری می‌کنند. این افراد باید تحت حمایت قرار بگیرند و از تمامی جوانب روش های سوگواری در زندگی آنها در جریان باشد. برای سپری کردن این 5 مرحله باید از روانشناس و متخصصین در زمینه خودکشی راهنمایی بگیرید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت تلفنی و حضوری به شما مراجعین گرامی خدمات ارائه می‌دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه بازماندگان خودکشی می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.